szeroki Post i dużanoc. Przewodnik

"fason nauczania Jezusa polega najczęściej na zadawaniu pytań. On nie naucza apodyktycznie, z góry narzucając reguły, wydając dekrety czy generując gotowe systemy. Jego pytania budzą nas, ukazują nam przestrzeń, zostawiając jednocześnie miejsce na nasze oczekiwania. Pytania stawiają nas wobec kwestii sensu."
Czas wielkiego Postu sprzyja zadawaniu pytań, pytań o wiarę, o życie, o to, w jaki sposób i czy w ogóle kroczymy dzień za dniem za Jezusem. To okres poszukiwań i powrotów. Im świadomiej przeżywamy ten czas, tym powrót pewniejszy i trwalszy. Ta książka to pewnego rodzaju przewodnik prowadzący od Środy Popielcowej do uroczystości Zesłania Ducha Świętego, w którym odpowiedzi i objaśnienia czerpią z teologii, historii i Biblii.

Christian Albini (1973-2017), teolog, wykładowca i koordynator Ośrodka Duchowości w diecezji Crema we Włoszech, pisarz i stały współpracownik miesięcznika "Jesus".

Assunta Steccanella (ur. 1979), doktor teologii, wykładowczyni na Wydziale Teologii w Triveneto, katechetka, autorka kilku książek i kilkudziesięciu artykułów.

Spis treści:

Wstęp. „Kogo szukacie?"........................... 5
Środa Popielcowa............................... 9
Proch i popiół...............................11
Dlaczego duży Post trwa czterdzieści dni?............... 12
Co oznacza słowo Czterdziestnica?.................... 13
Kiedy wprowadzono spory Post?..................... 14
Szlak zbawienia............................. 16
Fiolet liturgicznym kolorem szerokiego Postu............... 18
Szczególna wstrzemięźliwość w każdy piątek znacznego Postu.................... 20
Dlaczego podczas postu należy powstrzymać się od spożywania pokarmów mięsnych?................. 22
Gałązki palmowe czy oliwne?.................................. 24
Jakie jest pierwotne znaczenie drzewa oliwnego?..................... 26
Dlaczego Boże Narodzenie jest świętem stałym, a pokaźnanoc ruchomym?............. 28
Czym jest Triduum Paschalne?.......................30
Obrzęd obmycia stóp w spory Czwartek............................32
Czy w obrzędzie obmycia stóp uczestniczy tylko dwunastu panów?........... 34
Msza Wieczerzy Pańskiej w duży Czwartek...........................35
Czuwanie w pokaźny Czwartek........................36
Liturgia wielkiego Piątku.......................... 37
Liturgia Krzyża................................ 38
Krzyż zasłonięty............................... 40
Droga Krzyżowa........................................... 41
Co oznaczają litery INRI?.......................... 43
Ucałowanie krzyża.............................. 44
Krzyż i figura Chrystusa na krzyżu.................... 46
Co pelikan ma wspólnego z Jezusem?................... 48
Czym jest modlitwa powszechna?..................... 49
Uwagi do wielkopiątkowej modlitwy powszechnej.................... 51
Znak krzyża.................................. 53
Gorzkie Żale................................. 54
Gdzie był Jezus w Wielką Sobotę?..................... 56
Co znaczy słowo Pascha?.......................... 57
Pascha pierwszych chrześcijan....................... 58
Różnice pomiędzy Paschą żydowską a chrześcijańską.................. 60
Dlaczego sporanoc poprzedzona jest Wielkim Tygodniem?.................... 63
Liturgia światła............................................64
Procesja światła................................ 65
Znaczenie świecy paschalnej w liturgii światła.................. 67
Litery A i Ω.................................. 68
Exsultet.....................................69
Sekwencja obfitanocna Victimae Paschali Laudes....................... 71
Znaczenie Sekwencji pokaźnanocnej.................... 74
Czytania Wigilii Paschalnej.........................76
Sakramenty podczas Wigilii Paschalnej.................. 78
Szczególny związek Paschy z sakramentem chrztu........................ 79
Białe szaty ochrzczonych..................................... 80
sporanocna spowiedź i Komunia Święta............................. 81
Święcenie pokarmów w Wielką Sobotę.............................. 83
Babka obfitanocna.............................85
Jajka w tradycji sporanocnej........................ 87
Baranek wielkanocny.........................................88
Pascha w modlitwie różańcowej.................................. 89
wielkanoc w Kościołach wschodnich............................... 91
Prawda zmartwychwstania.....................................92
Rezurekcja i procesja rezurekcyjna................................. 94
Pięćdziesiąt dni Okresu znacznanocnego.................. 95
Wniebowstąpienie..............................96
Zesłanie Ducha Świętego zamyka Okres obszernanocy..................... 97
Przybądź, Duchu Święty...........................98
Uroczystość Zesłania Ducha Świętego.............................100

WYBRANE MODLITWY I PIEŚNI
WIELKOPOSTNE I pokaźnaNOCNE................. 102
Modlitwa uwielbienia pana
w każdym kościele........................... 102
Modlitwa do Chrystusa ukrzyżowanego...............102
Krzyż anielski..............................103
Akt miłości................................103

Fragment książki:

Gorzkie Żale to znane jedynie w Polsce nabożeństwo pasyjne, połączone z wystawieniem Najświętszego Sakramentu i kazaniem pasyjnym, odprawiane we wszystkie niedziele znacznego Postu. To stara tradycja – pochodzi z początku XVIII wieku. Zostało ułożone poprzez ks. Wawrzyńca Benika w oparciu o strukturę Jutrzni (w formie znanej na przełomie stuleci XVII i XVIII) średniowieczne liturgiczne misteria pasyjne na użytek Bractwa św. Rocha, istniejącego przy warszawskim kościele Świętego Krzyża. Dzięki staraniom ks. Michała Bartłomieja Tarło Gorzkie Żale zostały po raz pierwszy odprawione w 1707 roku, wtedy także tekst nabożeństwa został wydany drukiem pod tytułem Snopek Mirry z Ogrodu Gethsemańskiego albo żałosne Gorzkie Męki Syna Bożego [ ] rospamiętywanie. Mirra to jeden z darów trzech mędrców złożonych Dzieciątku – zapowiadała mękę i śmierć Zbawiciela i dlatego znalazła się w tytule. Nazwa, pod którą nabożeństwo znane jest do dziś pochodzi od pierwszych słów inicjującej je pieśni: „Gorzkie żale przybywajcie, serca nasze przenikajcie ". Nabożeństwo momentalnie się rozpowszechniło – najpierw w Warszawie, a następnie w całej Polsce, przekraczając granice zaborów, uzyskało też akceptację Stolicy Apostolskiej. Do dziś zachowało oryginalne, nieco archaiczne brzmienie. Melodie śpiewów wchodzących w skład Gorzkich Żalów nawiązują do jeszcze starszych pieśni. Istniejedużo współcześnie realizowanych wariantów lokalnych.
Nabożeństwo dzieli się na trzy części, odprawiane po kolei w następujące po sobie niedziele obfitego Postu. W pierwszą i czwartą niedzielę odprawia się część pierwszą, w drugą i piątą niedzielę – część drugą, a w trzecią niedzielę i Niedzielę Palmową – część trzecią. Gorzkie Żale rozpoczyna wystawienie Najświętszego Sakramentu. Każdą część poprzedza ta sama Pobudka (zwana też Zachętą), po której następuje odczytanie Intencji, a także wprowadzenia do śpiewanych rozważań. Składają się na nie: Hymn, Lament duszy nad cierpiącym Jezusem, Rozmowa duszy z Matka Bolesną oraz pieśń Któryś za nas cierpiał rany. Nabożeństwo kończy kazanie pasyjne i błogosławieństwo Najświętszym Sakramentem. Jego treść sięga do ewangelicznego opisu męki Jezusa oraz do tekstów Starego Testamentu, zwłaszcza do Pieśni o cierpiącym słudze Jahwe z Księgi Izajasza i Psalmu 22. Kieruje uwagę uczestników na przeżycia biczowanego, dręczonego, upokarzanego, a w końcu krzyżowanego Jezusa oraz Jego Matki – współcierpiącej z Synem pośredniczki. Sugestywnymi obrazami wzbudza współczucie dla Chrystusa, oddającego życie za nas, oraz żal za własne grzechy. Gorzkie Żale już czwarte stulecie poruszają serca licznych wiernych, pomagając im wejść w przeżywanie męki Jezusa.